บทกลอนสอนใจ EP.20

ตนคือที่ พึ่งพา อันประเสริฐ
คือที่พึ่ง อันเลิศ กว่าสิ่งไหน
คือที่พึ่ง อันวิเศษ กว่าสิ่งใด
คือที่พึ่ง อันพึ่งได้ ตลอดกาล

อันคนอื่น ใครเล่า เราพึ่งได้
ทั่วไผท มีเพียงตน คนกล่าวขาน
พึ่งคนอื่น พึ่งได้แน่ แค่ชั่วกาล
พึ่งได้นาน จริงแท้ มีแค่ตน

พุทธองค์ ตรัสสอนเรา เหล่าสาวก
คิดให้ตก ข้อธรรมะ อย่าฉงน
แม้มุ่งหวัง สิ่งใด ในกมล
ให้พึ่งตน เป็นที่หนึ่ง ก่อนพึ่งใคร

ฝึกหัดตน ให้มีธรรม ประจำจิต
ใช้ชีวิต ด้วยธรรมะ อย่าเหลวไหล
รักษาธรรม ดุจดั่งทอง ผ่องอำไพ
รักษาใจ ของตนนั้น ให้มั่นคง

หมั่นให้ทาน จานเจือ เอื้อเผื่อแผ่
หาทางแก้ ความตระหนี่ ที่พาหลง
ทรัพย์ภายนอก แม้มากมาย ไม่มั่นคง
เร่งมุ่งตรง สร้างทางรับ ทรัพย์ภายใน

รักษาศีล ให้สมบูรณ์ เป็นคุณเพิ่ม
ศีลช่วยเสริม บารมี ดีเด่นได้
ครองตนตาม พุทธองค์ ทรงตรัสไว้
ปูทางไป สู่สวรรค์ ยันนิพพาน

อีกหนึ่งคือ ภาวนา อย่าให้ขาด
อย่าประมาท หาทางตัด วัฏสงสาร
เร่งนำตน ให้ล่วงพ้น กลแห่งมาร
เล็งนิพพาน ไว้เบื้องหน้า อย่ารอรี

ทั้งสามอย่าง คือทาน ศีล ภาวนา
ล้วนมีค่า เป็นเครื่องเติม เพิ่มศักดิ์ศรี
หมั่นบำเพ็ญ จะได้ยล ผลเลิศดี
สามสิ่งนี้ คือพื้นฐาน การฝึกตน

หมั่นบำเพ็ญ เข้าไว้ ไปถึงแน่
ที่พึ่งแท้ อันล้ำเลิศ ประเสริฐล้น
คือนิพพาน อันสูงส่ง ยอดมงคล
นี่คือผล การฝึกฝน พึ่งตนเอง.

[กาพย์ยานี ๑๑]

ธรรมมีอุปการะมาก…..จำไม่ยากฝากให้คิด
ป้องกันการทำผิด…..นำชีวิตให้พ้นภัย

สองข้อพอเหมาะสม…..พึงนิยมจำใส่ใจ
ฝึกหัดปฏิบัติไว้…..คุ้มครองใจให้ร่มเย็น

เป็นธรรมนำหนุนให้…..ไม่เหลวไหลนอกประเด็น
โอบอุ้มให้ชุ่มเย็น…..ถ้าทำเป็นเป็นสุขใจ

ข้อแรกคือสติ…..ความดำริระลึกได้
ไม่ว่าทำอะไร…..นึกทันใดรู้เท่าทัน

จะทำพูดหรือคิด…..คอยพินิจไม่หุนหัน
ตรองตรึกระลึกทัน…..นึกเฉียบพลันรู้ทันที

ข้อสองสัมปชัญญะ…..จำไว้นะรู้ทั่วดี
จำแนกแจกเป็นสี่…..บรรดามีจะชี้แจง

รู้ว่ามีประโยชน์…..หรือมีโทษอย่างแจ่มแจ้ง
เห็นว่าประโยชน์แรง…..จึงเติมแต่งทุ่มเททำ

แม้นเห็นว่ามีโทษ…..ไร้ประโยชน์อย่าถลำ
เว้นโทษงดบาปกรรม…..หยุดกระทำในทันที

รู้ว่าเหมาะหรือไม่…..ที่ทำไปชั่วหรือดี
ถ้าชั่วหยุดทันที…..เห็นว่าดีจึงมุ่งทำ

รู้ชัดในขอบเขต…..ตามควรเหตุอย่าถลำ
แค่ไหนที่ควรทำ…..อย่าให้ล้ำขอบเขตไป

อย่าน้อยหรือมากเกิน…..ต้องประเมินอย่างใส่ใจ
วิเคราะห์พอเหมาะได้…..แล้วทำให้พอดิบพอดี

รู้ชัดอย่างจริงแท้…..ไม่ใช่แค่เดาทั้งปี
รู้มากหลักยึดมี…..คือรู้ดีมีหลักการ

รู้ชั่วตามที่ชั่ว…..ไม่ใช่มั่วขาดแก่นสาร
รู้ดีตามหลักการ…..ไม่ประมาณหรือสุ่มเดา

จำไว้ให้จงดี…..ธรรมข้อนี้สุดเฉลา
อยากได้ต้องทำเอา…..มัวมึนเมาจะพลาดดี

สติคือรู้ทัน…..สัมปชัญญ์คือรู้ดี
ธรรมทองสองข้อนี้…..เป็นธรรมมีอุปการ.